پژوهش کاربردی باید به حل مسئله منجر شود - وبلاگ نهاد جامعه

به گزارش وبلاگ نهاد جامعه به نقل از معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، نشست کاشتن برای آینده با موضوع پژوهش کاربردی با حضور شقایق حق جوی جوانمرد رئیس مرکز توسعه، هماهنگی و ارزیابی تحقیقات معاونت تحقیقات و فناوری وزرات بهداشت، دکتر آرش رشیدیان مدیرکل دفتر پژوهش های دفتر منطقه ای EMRO، دکتر افشین زرقی معاون تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، دکتر اکبر فتوحی معاون تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی تهران، دکتر پایدار مدیرکل دفتر مدیریت بیماریهای غیرواگیر وزارت بهداشت برگزار شد.

حق جوی با بیان اینکه تعالی در پژوهش بر سه پایه افزایش کیفیت، افزایش اثرگذاری پژوهش و شادابی و پویایی فضای پژوهش استوار است گفت: کاشتن بذر آگاهی و تفکر برای داشتن محیط پژوهشی شاداب ضروری است.

وی گفت: جامعه آکادمیک کشور برای رسیدن به همدلی درباره مسائل روز و دغدغه ها علمی کشور باید با یکدیگر گفت وگو کنند؛ برگزاری چنین رویدادهایی این فرصت را فراهم می سازد. در این نشست چالش های پژوهش کاربردی چه از منظر پژوهشگر چه از منظر سیاست گذاران مورد بررسی نقادانه قرار خواهد گرفت.

رشیدیان با بیان اینکه مهمترین نکته ای که تحقیق بنیادی را از تحقیق کاربردی تفکیک می کند مبحث انگیزه است، گفت: هدف اصلی تحقیق بنیادی، توسعه مرزهای دانش است. وقتی پژوهش درباره سوالاتی باشد که اکنون وجود دارد و مرتبط با اقداماتی باشد که اکنون در حال وقوع است مانند عملکرد نظام سلامت یا شرایط درمان یک بیماری که چکار کنیم که بیمار درمان بهتری دریافت کند؟ راحت تر به داروهایش دسترسی داشته باشد؟ و غیره همه این موارد می تواند پژوهش کاربردی باشد. مسئله زمان، انگیزه ای است که برای آن در پی پاسخ به سوال هستید.

وی افزود: به رغم اینکه بر اهمیت مقاله تاکید دارم ولی پژوهشی که فقط به انتشار مقاله منجر گردد به هیچ عنوان پژوهش کاربردی نیست. پژوهش کاربردی باید به حل مسئله منجر گردد و باید به این نکته توجه گردد کسانیکه مسئولیت حل مسئله برعهده دارند مقاله نمی خوانند بنابراین اگر پژوهشی انجام می گردد که تنها خروجی آن انتشار مقاله است، باید بگویم بی فایده است.

مدیر کل دفتر پژوهش های دفتر منطقه ای EMRO تاکید کرد: پژوهش کاربردی بدون سوالی که از بطن یک مشکل استخراج شده است معنا ندارد و گفت: اولویت گذاری و اعلام تقاضا برای پژوهش کاربردی یک اصل است. اگر سیاست گذار این سوال را مطرح نمی کند نباید انتظار پاسخ داشته باشد. باید بودجه و منابع تامین گردد و به درستی تخصیص منابع گردد. همینطور سیستم انگیزشی برای محققان ضروری است باید توجه داشت ساختار انگیزشی پژوهشگر با سیاست مدار فرق دارد.

استوار با اشاره به اینکه تعاریف متفاوتی از پژوهش کاربردی وجود دارد، گفت: گروهی آن را خلق ثروت می دانند و گروهی معتقدند پژوهش کاربردی باید بتواند به سوالات سیاست گذاران جواب بدهد. مشکل گروه اخیر شاید به ضعف نظام سیاست گذاری بازمی گردد که اصلا تصمیم گیری ها مبتنی بر مقاله نیست زیرا سیاست مدار اصلا مقاله مطالعه نمی کند و بنابراین نظام سیاست گذاری مبتنی بر شواهد نیست.

حق جوی با اشاره به طیف وسیع برداشت ها از پژوهش های کاربردی گفت: پژوهشگران معتقدند مصرف کننده مقالات و پژوهش های آنها هوشمند نیست و مصرف کننده که اینجا سیاستگذاران هستند هم معتقدند پژوهش خوب و کاربردی نداریم در حالیکه شاید سیاست گذار نمی تواند جواب سوالاتش را از پژوهش ها استخراج کند.

وی در ادامه به طرح پرسش هایی پرداخت باید دید سوال پژوهشی از کجا می آید؟ پژوهشگر نتیجه پژوهش خود را از چه طریقی باید به اطلاع سیاستگذاران برساند؟ نقش واسطه های میانی یا کارگزاران پژوهشی چیست؟ چه مشکلاتی از دو سمت تولیدکننده و مصرف کننده پژوهش وجود دارد؟

زرقی در پاسخ به این سوالات گفت: مسئله اصلی فرهنگ سازی است. در یک دانشگاه نسل سه انتظار داریم همه ارکان دانشگاه به مسئله پژوهش کاربردی اهتمام داشته باشند. دانشگاه ها نباید در پی تجارت باشند بلکه باید در جهت حمایت، هدایت و نظارت حرکت کنند و در این راستا باید چرخش منابع مالی برای تحقق این اهداف به سادگی انجام گردد تا ارتباط میان دانشگاه و صنعت هموار باشد.

استوار با اشاره به اینکه باید تعهدی مبنی بر سیاست گذاری مبتنی بر شواهد در کشور ایجاد گردد، گفت: ضرورت سرمایه گذاری هم حایز اهمیت است با کمتر از سه دهم درصد تولید ناخالص ملی چقدر می گردد پژوهش، شواهد و محصول تولید کرد؟! دستاوردها نسبت به سرمایه گذاری خیلی هم بیشتر است با اینکه معتقدم ساختار احتیاجمند بهبود است و برای این مسئله ظرفیت سازی برای نیروی انسانی نیز اهمیت بسیاری دارد.

زرقی هم با تایید اینکه نسبت به آنچه سرمایه گذاری کرده ایم خروجی پژوهش و فناوری بسیار بیشتری داشته ایم، گفت: در مقایسه با دیگر صنایع مانند خودروسازی نسبت به سرمایه گذاری اجرا شده و خروجی کسب شده در جایگاه مطلوبی در دنیا و منطقه هستیم.

دکتر فتوحی یادآور شد: مقاله ابزار گفت وگوی دانشمندان است مقاله می نویسیم تا ادعاهایمان را در معرض نقد بگذاریم و در نهایت دیگران بتوانند از آن استفاده کنند. کسانی که مقاله را زیر سوال می برند باید بدانند نظام علمی راه دیگری ندارد. همه پژوهش های کاربردی احتیاجمند مقاله هستند وقتی یکی کیت ساخته می گردد باید بتوان نشان داد که کارایی لازم را دارد راه علمی این است که پژوهش انجام گردد و طی یک مقاله نتایج آن به اطلاع همگان رسانده گردد.

حق جویی در پایان نشست با جمع بندی مطالب مطرح شده، گفت: بیشترین شکایت پژوهشگران از مصرف کنندگان پژوهش هایشان این است که سوالات شفاف نیستند زیر ساخت ها و قوانین مهیا نیست بستر قانونی تعامل میان پژوهشگر و سیاستگذار برقرار نیست مشکل با راه اندازی سامانه های مختلف حل نمی گردد احتیاج به سازوکار چابک و سیستماتیک داریم.

وی در پاسخ به این سوال که آیا رساندن پژوهش به کاربرد وظیفه پژوهشگر است؟! گفت: در هیچ جای دنیا سیاستگذار مقاله نمی خواند برای همین مستنداتی متناسب با وقت و زمان سیاستگذاران تهیه و در اختیار ایشان قرار می گیرد. اینجا به نظر برای اینکه حاصل پژوهش ها از پژوهشگر به سیاستمدار رسانده گردد احتیاجمند کارگزاران پژوهشی است.

حق جوی در پاسخ به درخواست گروهی از مدعوین آنلاین در زمینه اطلاح نظام ارزشیابی پژوهشی، گفت: اصلاح نظام ارزشیابی پژوهشی احتیاجمند جایگزین ساختن شاخص های جدیدی است که هوشمند و کاربردی باشد باید سنجه های جدیدی برای ارزیابی پژوهش کاربردی ایجاد گردد.